عکرشه بنت اطش

از بانوان فداکار و مدافع اسلام عکرشه بنت اطش بود. وی، از زنان قرآن‌شناس و تاریخ‌دان اردوگاه علی(ع) بود که در آگاهی‌بخشی به توده‌ها و برانگیختن احساسات و غیرت دینی مردم برای دفاع و جهاد در راه خدا، توانا و موفق بود.

زبان گویا و فصاحت و بلاغت و چیرگی بر ادبیات عرب، از او خطیبی زبان‌آور و کم‌مانند ساخته بود. عکرشه که از قوت قلب و شجاعتی تحسین برانگیز برخوردار بود، در جنگ صفین، با حرکت در صفوف رزمندگان آنان را تشویق می‌کرد تا مقاومت کنند.

دختر اطش، در سخنرانی‌های خود جنگ با معاویه را به پیمان عقبه و آوردگاه بدر تشبیه می‌کرد؛ یعنی چنان که مردم مدینه در عقبه مکه با پیامبر پیمان بستند تا افزون بر ایمان به خداوند و نفی شرک، به سان دفاع از فرزندان و اهل بیت خود، از پیامبر و اهل بیت او دفاع کنند: «امروز اهل بیت فرزندان پیامبر، علی، حسن و حسین در صحرای صفین شما را به یاری می‌طلبند و برابر پیمان خود با پیامبر در عقبه باید از خاندان او دفاع کنید و با شرکت در نبرد به پیامبر لبیک گوئید.

و نیز همان پرچم‌هایی که در نبرد بدر در برابر اسلام برافراشته شد و با پیامبر جنگیدند، امروزه دوباره در برابر وصی پیامبر صف‌آرایی کرده‌اند و سفیانیان و مروانیان معاویه، عمروعاص، مروان حکم، ولید بن عقبه، سعید بن عاص و... رنگ عوض نموده و شرک و نفاق در لباس و پرچم اسلام و توحید در بربر یاران محمد، قد علم کرده‌اند و نبرد بدر در شکل نوین خود تکرار شده است و دیده حقیقت‌بین و بصیر با کنار زدن امواج فتنه‌ها، حق را از باطل باز خواهد شناخت.»

عکرشه، با توصیف زیبایی‌ها و امنیت و آرامش و جاودانگی بهشت موعود برای مجاهدان، شوق جهاد و لقاءا... را در دل‌های رزمندگان شعله‌ور می‌ساخت و با برشمردن وعده‌های خداوند به مدافعان حقیقت، بر انگیزه آنان می‌افزود و تردید و ترس از مرگ را دور می‌ساخت.

دختر صفوان، رزمندگان را به بصیرت دینی در جهاد و ارزش‌های دین توجه می‌داد، تا مبادا دنیاطلبی و وعده‌های فریبنده معاویه، آنان را بلغزاند و دین و ایمان و شرافت خود را به زندگی ناچیز دنیا بفروشند و چونان بزرگان قبایل شام، در کمند دنیا گرفتار آیند. عکرشه در حالی که در دستش عصایی بود... وارد بر معاویه گردید.

معاویه (با یادآوری خاطرات خود از نبرد صفین) گفت: «آیا تو صاحب عمامه پیچیده و کمر بسته نیستی که شمشیر در میان بسته و در روز صفین در میان دو گروه ایستاده بودی و چنین می‌گفتی:

«ای مردم! به خودتان بپردازید. هرگاه شما هدایت یافتید، آن‌که گمراه شده است، به شما زیانی نمی‌رساند. بهشت، خانه‌ای است که ساکنین از آن کوچ نمی‌کنند و اهل آن اندوهگین نشوند. پس آن را بخرید به خانه‌ای که نعمت‌های آن جاودان نیست و از اندوه و غصه جداناپذیر است. مردمانی با‌بصیرت و آگاه باشید. همانا معاویه با گروهی از عرب‌های زبان نفهم و دل در غلاف، به سوی شما آمده است؛ گروهی که به ایمان (و حدود آن) آگاهی ندارند و نمی‌دانند حکمت چیست. معاویه آنان را به سوی دنیا خواند و آنان پذیرفتند و آنان را به باطل فراخواند و آنان لبیک گفتند.

بندگان خدا! خدا را خدا را در توجه به دین خدا. از سستی و واگذار کردن کارها به همدیگر بپرهیزید، که سستی، پاره شدن ریسمان‌های استوار اسلام و خاموش شدن چراغ ایمان و از میان رفتن سنت و آشکار شدن باطل را در پی خواهد داشت.

این [نبرد صفین] نبرد بدر کوچک و پیمان عقبه دیگر است.‌ای گروه انصار و مهاجرین! با بصیرت و آگاهی دینی بجنگید و در راه هدف و عزم خود پایداری کنید؟»

معاویه گفت: «سوگند به خدا اگر قضا و قدر خداوند نبود و دوست نداشت که خلافت از آن ما باشد، علی دو سپاه را علیه من برمی‌گرداند.»

عکرشه پاسخ داد: «‌انسان دانا وقتی چیزی را ناخوش دارد، آن را تکرار نمی‌کند.»

معاویه گفت: «راست گفتی. حاجت تو چیست؟» گفت:

«خداوند زکات ما را به (فقرای) ما برگردانده و اموالمان را به حق خود به ما واگذار کرده و ما دیری است که از آن محروم هستیم نه فقیری از ما از زکات اموالمان بهره می‌گیرد و نه مشکلی از ما در سایه آن برطرف می‌شود. اگر این روش به سفارش و دستور تو است، کسی همانند تو از خیانت‌کاران کمک نمی‌گیرد و ستمکاران را به کارگزاری برنمی‌گمارد.»

معاویه گفت: «مشکلاتی داریم مانند دریاهای پهناور و مرزهای باز که نگهداری آن‌ها سزاوارتر از (فقرای) شما است.»

عکرشه پاسخ داد: «سبحان‌ا...، خداوند برای ما حقوقی قرار نداد که برای دیگران زیان‌مند باشد، خداوند دانای رازهای نهانی، برای ما این حقوق را تشریح کرده است پس استفاده نیازمندان ما از اموال زکات، زیانی به حفاظت مرزها و دریاها نخواهد رساند.»

معاویه گفت: «ای اهل عراق! وه که فرزند ابی‌طالب شما را فقیه در دین پرورش داده است و در برابر شکستن مرزهای دین ناشکیبایید.»

منبع:راسخون